De Reengenoten
Geschied- en heemkundige kring van Meeuwen, Gruitrode
Neerglabbeek, Ellikom en Wijshagen
Sinds 1 januari 2019 deel van Oudsbergen

U bent hier

Wereldoorlog I in Meeuwen-Gruitrode

HOE HET BEGON

Na de dodelijke aanslag op Frans-Ferdinand, de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije, op 28 juni 1914 te Sarajevo, vertroebelden de relaties tussen de Europese naties. Aanvankelijk was men in België niet ongerust omdat het bij zijn onafhankelijkheid de belofte van de Europese grootmachten gekregen had om zijn neutraliteit te waarborgen. Doch einde juli werd de oorlogsdreiging steeds groter zodat de Belgische regering op 29 juli 1914 uit voorzorg besloot de milities van 1912, 1911 en 1910 terug binnen te roepen. Op 31 juli werd de algemene mobilisatie uitgeroepen. Alle soldaten van de klassen tot 1901 werden opgeroepen en moesten 2 augustus paraat staan. Op 4 augustus, de dag van de aanval op België, werden de klassen van 1900 en 1899 nog opgeroepen. In september komt daar nog de klas van 1914 bij, voor zover mogelijk. Het Belgisch leger bestond toen uit ongeveer 200.000 soldaten. Duitsland had op dat ogenblik 700.000 soldaten op het westelijk front klaar staan.

DE EERSTE DAGEN, WEKEN......

De Maas vormde een eerste en zeer belangrijke verdedigingslinie. Rond Luik waren 12 forten opgericht, doch reeds op 6 augustus trokken te Lixhe nabij de Nederlandse grens Duitse troepen in de vroege morgen de Maas over en rukten zo verder op het binnenland in. De strijd om de verovering van de forten duurde evenwel nog tot 16 augustus. 
Reeds tijdens de eerste nacht van 4 op 5 augustus sneuvelden twee van onze dorpsgenoten in de omgeving van Luik: Willem Vrolijks uit Ellikom, wiens lichaam pas na de oorlog werd teruggevonden. Hij was pas op 29 juli terug opgeroepen. De andere was Lodewijk Steensels uit Gruitrode/Solt, soldaat van lichting 1913.
Op 6 augustus sneuvelde Petrus Jacob Boutsen van Meeuwen. Hij was op 1 augustus terug soldaat geworden.
Ook om Namen en Dinant werd hevig strijd geleverd. Hierbij viel Michel Evens (Geel Aagte) van Meeuwen op 10 september.
De Duitse troepen rukten zo snel mogelijk op naar Brussel en Antwerpen. Bij een van de Belgische tegenaanvallen vanuit Antwerpen sneuvelde Alfons Haex uit Wijshagen dicht bij Haacht op 15 september 1914.

LOOPGRAVENOORLOG

Na de val van Antwerpen (10 oktober) trok het Belgische leger zich noodgedwongen terug achter de IJzer. Dankzij de onderwaterzettingen kon het Duitse leger niet verder oprukken en is er vier jaren een loopgrachtenoorlog gevoerd. Menige aanval en tegenaanval werd uitgevoerd. De Duitsers gebruikten in de omgeving van Ieper voor het eerst gifgas. De omstandigheden in de loopgraven waren erbarmelijk.
Achtereenvolgens sneuvelden hier: Mathieu Paredis (Tsjee vanne Kamp) van Neerglabbeek te Hondschote op 10 december 1914,  Mathieu Franssen van Neerglabbeek te Veurne op 16 december 1914, Henri Paesen (Hèinke van Kuúb Wilkens) van Meeuwen te Adinkerke op 2 juli 1915, Jan Soons (Soonske vanne Bèreheij) van Meeuwen te Kaaskerke op 24 juni 1916, Hendrik Simons van Gruitrode/Solt te Langemark op 13 juni 1918.

DE EINDSTRIJD

Vanaf 28 september 1918 nam het Belgisch leger deel aan het eindoffensief. In de strijd die 7 weken duurde, sneuvelden 20.000 Belgische soldaten. Jammer genoeg ook velen van bij ons: Jozef Schildermans (Zjef vanne Sjiller) van Meeuwen tussen Passendale en Moorslede op 28 september 1918, Jaak Colaers (Zjaak van Bartel) van Meeuwen te Staden op 29 september 1918, Henri Ercken van Meeuwen te Moorslede op 29 september 1918, Jan Vliegen (Janneke van Túun van Narke) van Meeuwen op 15 oktober 1918, Sylvester Nysen (Vessder van Gònne) van Neerglabbeek te Lendelede op 14 oktober 1918, Mathieu Martens (Ties Kliémet(j)es) van Meeuwen te Zonnebeke op 20 oktober 1918, Lambrecht Hurckmans van Ellikom te Roo op 29 oktober 1918.
Stierven na de Wapenstilstand door verwondingen of ziekten opgelopen tijdens de oorlog : Mathieu Jacobs (Ties Debis) van Neerglabbeek te Sint-Jans-Molenbeek op 5 februari 1919, Pieter Loos (Piér Vandael) van Meeuwen te Luik op 5 februari 1919, Jan Haex (Zjang van Trien Piéres) van Meeuwen te Meeuwen op 20 december 1919.

HENDRIK VERDONCK

Het jongste oorlogsslachtoffer van onze gemeente is Hendrik Verdonck van Meeuwen. Hij nam als 16-jarige dienst in het leger maar werd in oktober 1914 aan een oog gekwetst en werd daarom voorjaar 1915 afgekeurd als soldaat. Hij werd vrijwilliger voor de spionagedienst. Hij werd gearresteerd en gefusilleerd te Hasselt op 12 augustus 1916. Hij was net geen 20 jaar.

WAPENSTILSTAND

Na vier zware jaren werd eindelijk op 11 november 1918 de Wapenstilstand ondertekend in een treinwagon te Compiegne . Het duurde echter nog tot 28 juni 1919 vooraleer het vredesakkoord te Versailles ondertekend werd. Tien miljoen soldaten en burgers zijn door het oorlogsgeweld in Europa gestorven. Alle soldaten moesten na vier jaren oorlog nog een jaar verder dienst doen als krijgsgevangenbewaker, in de opruiming van wapens en munitie, wederopbouw, verpleging, ..

TENSLOTTE...

Vermelden we ook dat een twintigtal soldaten uit onze gemeente krijgsgevangen genomen zijn en waarvan de meesten vier jaren lang in een Duits gevangenenkamp verbleven. Elf burgers van het huidige Meeuwen-Gruitrode werden als politiek gevangene opgesloten. Een 170-tal personen van onze huidige gemeente waren als gesneuvelde, oud-strijder, weggevoerde of politiek gevangene betrokken in de Eerste Wereldoorlog. Dit op een bevolking van goed 3.000 inwoners.
Zoals overal in de bezette gebieden heeft onze plaatselijke bevolking veel armoede moeten lijden door de talrijke opeisingen. Gelukkig hebben in onze omgeving geen oorlogshandelingen plaats gevonden. Op het huidige schietveld zijn door de Duitsers gasproeven uitgevoerd. Hiernaar moet nog verder onderzoek geschieden.